Morphological and Biological Characteristics of Avocado

Dr. Aliye DEMİRKOL*

Öz: Bu makalede avokadonun kök, gövde, yapraklarının bitkisel özellikleri anlatılmış, çiçek yapısı ve meyve özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra avokadonun çiçek biyolojisi, çiçek açma safhaları ve çiçek tipleri ,döllenme biyolojisi açıklanmıştır. Son olarak tozlanma, döllenme, meyve tutumu ve küçük meyve dökümü konusunda bilgiler verilmiştir. Makalenin sonunda avokado döllenme biyolojisi ile ilgili önemli noktalar kısaca özetlenmiştir. 

 

Abstract: In this article, the botanical characteristics of the root, stem and leaves of the avocado are explained, and information is given about the flower structure and fruit characteristics. Then, flower biology, flowering stages and flower types, fertilization biology of avocado are explained. Finally, information on pollination, fertilization, fruit set and small fruit drop is given. At the end of the article, important points about the fertilization biology of avocado are briefly summarized.

 

Anahtar Kelimeler: Avokado, bitkisel özellikler, çiçek biyolojisi, döllenme, meyve oluşumu.

 

1.Bitkisel Özellikler

Ağaç Özellikleri (Kök, Gövde ve Yapraklar)

Avokado bitkisi, genellikle yayvan, fakat bazen belirgin şekilde dikine gelişme gösteren (Robbertse 2001a), 6-20 m yükseklikte bir ağaçtır (Şekil 1 ve 2). Aşısız avokado ağaçları belirgin şekilde dikine gelişme göstermesine rağmen, aşılama ağaçlarda gözle görülen bir bodurlaşma sağlar. Ağaç boyunun 5-7 m’den daha yüksekte olması zararlıların kontrolünü ve hasat işlemini güçleştirir (Scora ve ark. 2002. Avokado herdemyeşil bir ağaç olmasına rağmen, yapraklar bazı çeşitlerde çiçeklenme döneminde çevresel faktörlerin de etkisiyle dökülme eğilimindedir.

Gevrek yapıda ve çarpık dallanan gövdesi, kaba ve uzunlamasına yarıkları olan, etli bir kabukla örtülü olup, bol yapraklı bir taca sahiptir (Şekil 3). Avokado ağacı yüzlek bir kök sistemine sahiptir (Wolstenholme 2001). Avokado kökleri etli, sulu ve kaba yapılıdır (Şekil 4). Kökler toprağın en fazla 1 m derinliğine kadar gider. Emici köklerin 2/3’ü toprağın 40-60cm.lik kısmında bulunur. Kök bölgesi ağaç tacının dışına fazla yayılmaz (Scora ve ark. 2002). 

 

Avokado yaprakları değişik şekil ve büyüklüktedir. Yapraklar oval, eliptik, mızrağımsı ve bunların karışımı şekillerde (Şekil 5) olup, yaprak uzunlukları 7,5- 37,5 cm kadardır. Olgunlaşmamış yaprakların rengi açık yeşildir. Genç sürgünler bakırımsı kırmızı renktedir (Şekil 6). Meksika soyunun yaprakları anason kokuludur.

Çiçek

Avokado çeşitleri arasında çiçek yapısı bakımından çok az farklılıklar (çiçek organları üzerinde kılların varlığı veya yokluğu) olmakla birlikte, her çiçekte 3 taç ve 3 çanak yaprak ile erkek ve dişi organ bulunur (Şekil 7 ve 8 ). Taç ve çanak yapraklar açık yeşilimsi sarı renkte olup, birbirlerine oldukça benzer yapıdadır. 

 

Şekil 9 da şematik olarak avokado çiçek diyagramı görülmektedir. Şekilde de görüleceği gibi dış kısımda çanak ve taç yapraklar vardır. Sonra 2 sıralı olarak dizilmiş toplam 12 adet erkek organ bulunur. İç sıradaki erkek organların 3’ü kısır olup “staminod” adını alır. İç sıradaki erkek organların stamenlerinin (ipçik) dibinde birer çift nektar (balözü) kesesi bulunur. Fonksiyonel 9 erkek organ, stamenlerinin ucundaki anterlerde (başçık) bulunan 4 kapakçık vasıtasıyla çiçek tozlarını saçarlar. Her bir anter çeşide ve çevre şartlarına bağlı olarak 500-700 polen (çiçek tozu) içerebilir (Bergh 1976a; Davenport 1986). Tek bir polen tanesi küre şeklinde olup yaklaşık 40 µ çapındadır (Gazit 1976). 

Dişi organ, silindir şeklinde bir dişicik borusu (stil), hafifçe genişlemiş dişicik tepesi yerleşmiştir (Ochse ve ark. 1966; Davenport 1986) (stigma) ve basit bir yumurtalık (ovary) ile merkeze. Dişicik tepesinin yüzeyinde bulunan papilla hücreleri oldukça parçalı bir yapıya sahip olup, bu hücrelerle dişicik borusu arasındaki taşıyıcı hücreler arasında belirgin bir farklılık bulunmaz. Dişicik tepesi ve taşıyıcı doku, çiçek tozlarının çimlenmesi ve polen tüpünün gelişmesi için lipit ve nişasta taneleri içeren bir salgılama yaparlar (Sedgley ve Buttrose 1978). Tam açmış durumdaki bir avokado çiçeği 1 cm genişliğinde ve 6-7 mm uzunluğundadır (Davenport 1986).

 

Kaynak: Bergh 1975. 

Avokado çiçek yapısında anormal oluşumlar oldukça yaygındır. Bunlar; erkek organların sayısının normalden az veya çok olması (4-19 adet), eşey organlarının çiçeğin diğer kısımlarına dönüşmesi, çiçek örtüsündeki değişiklikler, anormal embriyo kesesi oluşumları ve tohum taslağındaki anormallikler ve dejenerasyonlardır (Doğrular 1981; Davenport 1986). 

Meyve

Avokado meyveleri değişik şekil, renk ve büyüklüktedir (Şekil 10). Meyve ağırlığı 0,2-2,3 kg arasında değişir. Meyveler, yuvarlak, oval veya armut şeklinde olabilir. Kabuk rengi, hafif sarımtırak yeşilden, koyu yeşil, kahverengi kestane renginden, erguvani siyaha kadar değişir. Kabuk kalınlığı, ince, orta ve çok kalın (0,8-6,0 mm) olabilir. Kabuk yüzeyi, düz veya pürüzlüdür. Çekirdek ile kabuk arasındaki meyve eti, açık sarı renkte olup, kabuk yakınlarında yeşilimsi olur (Doğrular ve ark. 1985; Robbertse 2001. Meyve eti Meksika ve Guatemala soylarında %10-30 arasında yağ içerirken, Batı Hint soyu çeşitlerde bu oran %3-10 arasındadır. Her meyvede tek bir çekirdek bulunur (Şekil 11). Çekirdeğin şekli, yuvarlak, yumurtamsı, konik veya silindiriktir. Çekirdek iki kotiledonludur. Çekirdek eti beyaz, sarı, sarımsı veya yeşilimsi beyaz renktedir. Çekirdek yüzeyi düz veya pürüzlüdür. Avokado meyvesi botanik olarak tek çekirdekli üzümsü bir meyvedir (Scora ve ark. 2002). Yenilebilen kısım mezokarp olup, yağlı bir pulpa sahiptir. 

2. Avokado Çiçek Biyolojisi

Çiçek Açma Safhaları

Avokado çiçekleri hem dişi, hem de erkek organları olan ancak bu organların işleyişi bakımından farklılık gösteren ilginç bir mekanizmaya sahiptir. Bu mekanizma ilk kez 1922 yılında ihtisas öğrencisi

 

olan B.S. Nirody tarafından açıklanmıştır. Bu araştırıcı avokado çiçeğinin dikogami olduğunu, çiçek ilk açıldığında dişicik tepesinin kabul edici (reseptif) olduğu ayırt edici bir dişi periyodun bulunduğunu, araya bir kapanma devresi girdikten sonra çiçek tekrar açıldığında erkek organların fonksiyonel olduğunu bildirmiştir. Daha sonra birçok araştırıcı tarafından da avokado çiçeklerinin işleyiş mekanizması açıklanmıştır. 

Nirody’nin de bildirdiği gibi avokadoda her çiçek ilk açılışında dişi safhadadır. Bu safhada 9 erkek organ çiçek örtüsüne (periant) doğru yayılır, dişicik tepesi kabul edici olup başka avokado çiçeklerinden gelen çiçek tozlarını kabul ederler. Bu safhaya “ DİŞİ SAFHA” veya “I. SAFHA” denir (Şekil 12 A ve 13 A). Birinci açılmadan sonra çiçek kapanır, geceleyin kapalı olarak kalır. Ertesi gün aynı çiçek ikinci kez açılır. Bu açılmada erkek organlar çiçek tozu saçarlar. Bu safhada dış kısımdaki 6 erkek organ 45°’lik açı ile dururken, iç sıradaki 3 erkek organ dik bir şekilde bir araya toplanarak dişi organın etrafını çevirirler. Bu safhaya “ERKEK SAFHA ” veya “II. SAFHA” denir (Şekil 12 B ve 13 B). Stigmanın yüzeyi bu safha boyunca kararmış veya kurumaya başlamış olabilir (Bergh 1976a; Bekey 1986; Davenport 1986). Bu mekanizmaya göre, her çiçek ilk açılışında dişi, ikinci açılışında erkek safhadadır. İkinci gün birkaç saat açık kaldıktan sonra, çiçek temelli olarak kapanır. Eğer ilk açılmada başarılı bir tozlanma olmuşsa ve diğer koşullar uygunsa meyve oluşacaktır.

Avokado çiçeğinin bu durumu “SYNCHRONOUS DİCHOGAMY” (senkronize dikogami) olarak adlandırılır. Yani erkek ve dişi organın (eşey organlarının) olgunlaşması farklı fakat günün hep aynı saatinde olmaktadır (Ochse ve ark. 1966; Bekey 1986; Davenport 1986; Robbertse 2001b).

 

Kaynak: Bergh 1976a. 

Çiçek Tipleri

Avokado çeşitleri, çiçek tipi bakımından hemen hemen birbirinin karşıtı olan açılma düzenine göre A ve B tipi olarak 2 guruba ayrılır:

A Tipi: Bu guruba giren çeşitler ilk günün sabahı dişi veya I. safhadadır (tahminen 9.00 – 13.00 saatleri arasında açık kalır). Bu çiçekler öğleye doğru kapanır, günün geri kalan saatlerinde ve gece çiçek kapalı

kalır. Ertesi gün öğleden sonra aynı çiçek erkek veya II. safhada yeniden açılır ve bu periyot saat 18.00’ e kadar devam eder. A tipinde bir çiçeğin ilk açılışından son kapanışına kadar geçen süre yaklaşık 30-36 saattir.

B Tipi: Diğer gurubun tersi bir işleyiştedir. Bu guruba giren çeşitlerde çiçek ilk gün öğleden sonra dişi safhada açılır (muhtemelen 13.00 – 16.00 saatleri arasında). Çiçek bu birkaç saat açık geçen periyottan sonra kapanır ve gece boyunca kapalı kalır. Ertesi gün sabahleyin çiçek tekrar açılır (tahminen sabah 8.00 ile öğleden sonra 13.00 saatleri arasında). Bu safhada erkek organlar fonksiyoneldir. Böylece B tipi bir çeşidin çiçeğinde toplam açılıp kapanma süresi 20-24 saattir. 

Kısaca her çeşidin bir çiçeği için zamanlama aşağıdaki gibidir:

	Gün			Gün
	Sabah	Öğleden Sonra	Gece	Sabah	Öğleden Sonra
A Tipi	Dişi	Kapalı	Kapalı	Kapalı	Erkek
B Tipi		Dişi	Kapalı	Erkek

Ancak her iki safhada (erkek ve dişi) günden güne yüzlerce çiçeğin açılmasıyla günlük durum şu şekilde olmaktadır: 

	Sabah	Öğleden Sonra
A Tipi	Dişi	Erkek
B Tipi	Erkek	Dişi

Sonuçta; sabahleyin fonksiyonel dişi safha gösteren A tipi çeşitlere çiçek tozu sağlamak için B tipi çeşitler, öğleden sonra fonksiyonel dişi olan B tipi çeşitler için de A tipi çeşitler birbirlerinin toz ihtiyacını karşılayacaklardır. 

Eğer II. açılma süresince dişicik tepesi kabul edici değilse aynı çeşit içinde çiçeklerin kendilenme imkânı yoktur. A ve B tipi çeşitlerin varlığı ve çiçeklerin senkronize dikogami özelliği avokadoda yabancı tozlanma için uygun bir durum yaratır (Bergh 1976a; Bekey 1986; Davenport 1986).

Bazı Önemli Avokado Çeşitlerinin Çiçek Tipleri

A ve B tipi olarak iki farklı çiçek tipi gösteren bazı önemli avokado çeşitlerinin sahip oldukları çiçek tipine ilişkin bilgi (Doğrular ve ark. 1985; Demirkol ve Pekmezci 1994; Anonymous, 2022). Şekil 14’te verilmiştir. 

3. Tozlanma

Avokado da meyve tutumu için çiçek tozlarının uygun bir zamanda dişicik tepesine ulaşması gerekir. Çiçeklerin senkronize dikogami özelliği yani eşey organlarının günün belli saatlerinde kabul edici olma durumları aynı çeşidin bir çiçeğinden diğerine çiçek tozu taşınma imkânını sınırlamaktadır. Bununla beraber bazı çeşitlerde tek bir ağaç halinde de yüklü meyve alındığı görülmüştür (Davenport 1986). 

Avokado çiçekleri, çiçeklenme döneminde meydana gelen iklim koşullarındaki değişikliklere aşırı derecede hassastır. Çiçeklenme süresince görülen sıcaklık değişimleri meyve tutumunu etkiler. Optimal meyve tutumu için en uygun sıcaklık derecesi 65-75°F (18,3-23,9 °C)’tır. Optimal iklim koşullarında günlük çiçek açılmaları önceden tahmin edilebilecek ölçüde bir örnek iken, serin, bulutlu ve kapalı havalarda çiçeğin açılma düzeninde bozulmalar ve düzesizlikler meydana gelir (Davenport 1986,

Şekil 14. Bazı Önemli Avokado Çeşitlerinin Çiçek Tipleri.

A Tipi	B Tipi
Anaheim	Bacon
Ardith	Clifton
Carmen Hass	Edranol
Collinson	Ettinger
Dickinson	Fuerte
Duke	Ganter
Fuchs (Fuchsia)	Hellen
GEM	Horshim Irving
Gil	Iriet
Gottfried	Irving
Gwen	Itzamna
Hass	Jim
Hazzard	Linda
Jalna	Nabal
Lamb Hass	Nowels
Lula	Pollock (Simmonds)
Maluma Hass	Regina
Mexicola	Ryan
Pinkerton	Santana
Puebla	Sharvil
Reed	Sir Prize
Rincon	Teague
Stewart	Trapp
Taylor	Walter Hole
Topa Topa	Whitsell
Waldin	Wright
Wurtz	Zutano

Robbertse 2001b). Düşük sıcaklıklar A tipi çeşitlerde çiçek çevriminin uzamasına sebep olurken, B tipi çeşitlerde yalnızca erkek safhanın açılmasıyla sonuçlanır. Yani A tipi bir çeşitte düşük sıcaklık nedeniyle hem erkek hem de dişi safhada açılma gecikebilir ve bu safhalar birbirine zıt hale gelerek sabahleyin erkek, öğleden sonra dişi safhada açılma gösterir. Oysa B tipi çeşitlerde dişi çiçek öğleden sonra açıldığı için sıcaklığın akşama doğru düşmesi ve gecenin soğuk geçmesi nedeniyle tam açılmaya fırsat bulamaz, ertesi sabah sıcaklığın artışıyla erkek çiçek fonksiyonel hale gelir (Sedgley ve Alexander 1983; Bekey 1986; Davenport 1986). Çeşitlerin düşük sıcaklıklardan etkilenmesi büyük oranda değişiklik gösterir. Örneğin Hass çeşidi çiçeklenme dönemi meydana gelen düşük sıcaklıklara Fuerte çeşidinden daha toleranttır (Sedgley ve Alexander 1983). 

Birçok araştırıcı tarafından da bildirildiği gibi 20°’nin altındaki sıcaklıklar normal çiçek çevriminde karışıklıklara sebep olmakla birlikte, aynı ağaç veya aynı çeşidin ağaçları üzerinde aynı anda fonksiyonel hem erkek hem de dişi çiçekler bulunabilir. Böylece II. safha çiçeklerden I. Safhadaki dişi çiçeklere böcekler vasıtasıyla çiçek tozunun taşınmasıyla tozlanma için bir imkân yaratılır ve “KENDİNE TOZLANMA” veya “KAPALI TOZLANMA” işlemi meydana gelir (Alexander 1975; Sedgley1977; Davenport 1986). Bu durumun yanı sıra, nemli tropikal iklimlerde yetişen birçok çeşitte, dişicik tepesinin II. açılma süresince de kabul edici olduğu ve böylece kapalı tozlanma ile tek bir ağaç ve çeşitten de meyve alınmasının mümkün olabileceği bildirilmektedir (Davenport 1986). 

Ancak kapalı veya kendine tozlanma ile yabancı tozlanmanın etkisi karşılaştırıldığında yabancı tozlanmanın meyve tutumu açısından daha etkili olduğu görülmüştür. Yapılan çalışmalarda birbirini tamamlayan çeşitlerin karışık dikilmeleri ve bahçede arı bulundurulması meyve tutumunu %50’nin üzerinde artırmıştır (Bergh 1968 ve 1976b; Hopping 1981; Bekey 1986). Subtropikal koşullarda nispeten soğuğa tolerant tozlayıcıların kullanılması ile de meyve tutumu artabilmektedir. Soğuğa tolerant çiçek tozları sıcaklık oldukça düşük olduğu zaman bile, başarılı bir tozlanma ve dölllenmeyi gerçekleştirebilirve soğuğa daha tolerant embriyo ve endosperm oluştırular (Gazit, 1976).

Tozlayıcı çeşitler arasında da meyve tutumu açısından farklılıklar bulunduğu ve İsrail’de yapılan bir çalışmada “TOVA” gibi bazı tozlayıcı “baba” çeşitlerin diğerlerine göre daha fazla meyve tutma eğiliminde olduğu bildirilmektedir. Bu nedenle meyve tutumunda polen kaynağı önemli bir faktör olarak görülmektedir (Gazit, 1976).

Tozlayıcıların seçiminde göz önünde bulundurulması gereken en önemli konular;

1. Ana çeşidin meyve tutumunu artırıcı etkiye sahip olmaları
2. Bahçedeki diğer çeşitle çiçeklenme zamanının uygun olması 
3. Ticari değerinin bulunmasıdır. 

Bununla beraber avokadolarda çiçeklenme periyodunun birkaç ay devam etmesi birçok çeşitte çiçeklenmenin aynı zamana rastlamasını kolaylaştırmaktadır 

Sonuç olarak; avokadolarda bahçe tesis ederken iki veya daha fazla çeşidin bir araya dikilmesi daha fazla mahsul alınmasını sağlamaktadır (Bergh 1968).

Tozlayıcı ağaçları değişik şekillerde düzenlemek mümkündür. Birbirini tamamlayıcı bir sıra ana çeşit ile bir sıra tozlayıcı çeşit (Şekil 15) dikilebileceği gibi, her iki sırada, bir ağaç ana çeşit, bir ağaç tozlayıcı (Şekil 16) olarak dikilebilir. Yada her üç sırada bir sıra tozlayıcı olarak yerleştirilebilir (Şekil 17). Bir diğer uygulama da her 3 sırada bir ağaç ana çeşit, bir ağaç tozlayıcı olarak yerleştirilebilir (Şekil 18). Bir diğer dikim şekli de tozlayıcıların bahçenin etrafına rüzgarkıran olarak yerleştirilmesi (Şekil 19) veya ana ağacın dallarına tozlayıcıların aşılanmasıdır.

🏵 Ana Çeşit 🏵 Tozlayıcı Çeşit

 

🏵 Ana Çeşit 🏵 Tozlayıcı Çeşit

          

 

Avokado çiçek tozları yapışkan bir madde ile çevrilmiştir ve bu yapışkan madde çiçek tozlarını bir arada tutarak onların rüzgârla taşınmasını engeller (Bergh 1975; Gazit 1976; Bekey 1986; Davenport 1986). Bu nedenle çiçek tozlarının taşınmasına böcekler aracılık eder. Yapılan araştırmalarda tozlanmada böceklere ihtiyaç olduğu görülmüştür. Kafeslenmiş ve içinde arı bulunan “Hass” ve “Zutano” ağaçlarından sırasıyla ortalama 284 ve 120 adet meyve alınırke n, arıların bulunmadığı ortamdan sadece 5 ve 4 meyve alınabilmiştir (Doğrular 1981; Bekey 1986). 

Avokado yetiştiriciliği yapılan birçok yerde tozlanmada en çok balarıları (Apis mellifera) (Robbertse 2001) rol oynamasına rağmen, avokadonun tozlanma ihtiyacı için arı aktivitesi her zaman uygun olmayabilir. 

Sıcak günlerde arı aktivitesi oldukça yüksek seviyede iken, soğuk, bulutlu ve yağmurlu havalar arı aktivitesini önemli ölçüde azaltır. Bundan başka, arılar avokado nektarına oldukça düşkün olmakla birlikte (Ruehle 1963), çevrede turunçgil ve kır çiçekleri bulunduğunda bunları tercih etmektedirler (Bergh1976b; Doğrular 1981; Bekey 1986; Davenport 1986). Yapılan gözlemlerde avokadoların tozlanmasında tek tozlayıcının balarıları olmadığı görülmüştür. Yaban arısı (Vespa) Metabolybia sigulata, Forcipomyia  ve Atrichopogon’un bazı türleri, Bombus arıları (Bombus terrestris) ile çok sayıda uçan farklı böcekler, çiçek thripsleri (Franklimella spp.) ve karıncalar avokadonun tozlanmasında rol oynarlar (Sedgley ve Alexander 1983; Davenport 1986). 

Avokado bahçelerinde tozlanma amacıyla hektar başına minimum 2-3adet kovan konulmalıdır. Ancak İsrail’de hektar başına en az 8 kovan konulması tavsiye edilmektedir Bergh 1976b; Hopping 1981; Bekey 1986). . 

Avokado çiçek tozları kabul edici dişicik tepesine ulaştığında birkaç dakika içinde çimlenir. Çiçek tozu çim borusunun yumurtalığa erişmesi normal koşullarda 1 ila 2,5 saat sürerken (Sedgley 1977; Davenport 1986), çiçek tozu çim borusunun yumurtalık içine girişi 18 ila 24 saatte gerçekleşir. Çiçek tozu çim borusunun, dişicik borusu içinde hızlı ilerleyişine karşın, yumurtalığa girişinin daha uzun süre almasının nedeni olarak, embriyo kesesi içindeki gelişme eksikliğinin bu süre içinde tamamlandığı görüşü ileri sürülmektedir. 

Tozlanmadan sonra çiçek tozu ve yumurta hücresinin çekirdeklerinin birleşmesi 48 saat, zigotun ilk hücre bölünmesi tozlanmayı izleyen 5-6 gün içinde meydana gelir (Sedgley 1977; Davenport 1986). 3 haftalık normal bir meyvecik küresel şekilli ve 60 ila 150 µ arası bir büyüklüğe erişmiştir (Gazit 1976). 

Döllenme olayının gerçekleşmesi de çevresel faktörlerden etkilenir. Düşük sıcaklıklarda çiçek tozu çim borusu gelişip tohum taslağına ulaşsa bile çok az bir kısmı yumurtalık içerisine girip döllenmeyi sağlayabilmektedir (Sedgley ve Alexander1983; Bekey 1986). Bazen de birkaç gün devam eden düşük sıcaklıklarda çiçek tozu çim borusu yumurtalığa erişmeden çiçek dökülmektedir( Hopping 1981). Aynı şekilde yüksek sıcaklıklar da polen tüpünün gelişmesini engeller ve çoğu zaman döllenme olayı bile gerçekleşemez (Sedgley 1977; Davenport 1986). 

4. Meyve Tutumu

Avokado da yabancı tozlanma meyve tutumunu olumlu yönde etkilemektedir. Bunun yanında tozlayıcı çeşitler arasında da meyve tutumunu artırıcı yönde etkili olanlar vardır. Polen kaynağının meyve tutumunda etkili bir faktör olmasının yanında, meyvenin ağaç üzerinde olgunluğa kadar kalabilmesinde de yine tozlayıcı çeşit etkili olmaktadır (Davenport 1986).. 

Bir avokado ağacı çok sayıda (milyonlarca) çiçek oluşturmasına rağmen olgunluğa kadar erişebilen meyve tutum oranı oldukça düşüktür (% 0,01’den daha az). Diğer bir deyişle açan her 10 bin çiçeğe karşılık olgunluğa erişen meyve sayısı 1 veya daha azdır. Antalya koşullarında yapılan bir çalışmada meyve tutum oranının yıllara ve çeşitlere göre değişmekle birlikte ortalama %0,05 ile %0,5 arasında gerçekleştiği, çiçeklenme ile meyve tutumu ve gelişmesi üzerine özelikle sıcaklık ve oransal nemin etkili olduğu belirlenmiştir (Demirkol ve Pekmezci 1998 ve 1999; Gazit ve Degani 2002). 

Bahçede uygun tozlayıcı bulunmasına ve yeterli tozlanmanın gerçekleşmesine rağmen yine de meyve tutumunun çok düşük olması eşey organlarındaki bazı fonksiyon bozukluklarından da kaynaklanmaktadır. Bunun yanında çiçeklenme ve meyve tutumu sırasında meydana gelen ekstrem düşük veya yüksek sıcaklıklar da avokadolarda verimliliği etkileyen en önemli faktör olarak ortaya çıkmaktadır. 

5. Küçük Meyve Dökümü

Yukarıda da anlatıldığı gibi, avokado ağacı milyonlarca çiçek açmasına rağmen meyve tutum oranı çok düşüktür (%0,01’den daha az) (Demirkol ve Pekmezci 1998 ve 1999; Gazit ve Degani 2002). Bazen daha fazla meyve tutumu olsa bile meyveler fındık, ceviz büyüklüğüne geldiğinde dökülürler. İyi döllenmiş meyvelerin dökülmesi kültürel işlemlerin zamanında ve yeterince yapılmasıyla asgari seviyeye indirilebilir. Bunun için ağaçları strese sokmaktan kaçınmak gerekir. Stres olaylarının başında aşırı veya yetersiz sulama, ekstrem soğuk ve sıcak dönemler (Gazit ve Degani, 2002) gelir. Bunun yanında bazı tozlayıcı çeşitlerin meyvenin ağaçta kalması üzerine olumlu etkisi olduğu bilinmektedir. Meyve tutumu ve meyvenin gelişmesi sırasında ağaçlara aşırı azotlu gübre verilmesi de vegetatif gelişmeyi teşvik edip, nihai meyve tutumunu olumsuz yönde etkiler. Meyve tutumu esnasında bazı zararlılar da küçük meyve dökümüne sebep olabilir. 

Yukarıda avokadonun çiçek biyolojisi, çiçek yapısı, tozlanma, döllenme ve meyve tutumuna ilişkin verilen kısa bilgiler ışığında döllenme biyolojisi ile ilgili önemli noktalar kısaca şu şekilde özetlenebilir: 

1. Avokado çiçekleri iki dönemli (dişi ve erkek) eşeysel açılma gösterirler. Gün içinde açılma saatleri birbirine karşıt olanlar, A ve B tipi olarak sınıflandırılırlar. 
2. İklim koşullarındaki değişiklikler (sıcaklık, yağmur, nem, bulutluluk, rüzgâr gibi) çiçeklenmenin kendine özgü düzenini ve böcek (arı) faaliyetini etkiler. 
3. Çiçek tozu, çiçeklenme döneminde uygun bir zamanda dişicik tepesine ulaşmalıdır. 
4. Avokado çiçeklerinin tozlanması için böcek, özellikle de arı gereklidir.
5. Bazı çeşitlerde çiçek tozu saçılma ve dişi organın kabul edici dönemleri birbirine girer. Böylece çeşitler yabancı tozlanma olmaksızın kapalı veya kendine tozlanma ile meyve bağlayabilirler.
6. Yabancı tozlanma meyve tutumunu olumlu yönde etkiler ve kapalı tozlanmaya göre daha fazla meyve alınır. 
7. Bir bahçede çiçeklenme zamanları çakışan A ve B tipi çeşitlerin karışık dikimi, üretimin artmasına yardımcı olur. Bunun yanında aynı tipte bazı çeşitlerin, açılma dönemlerinin saat farklığından dolayı, birbirini tozlayabildikleri saptanmıştır. Örneğin, Zutano çeşidi, Fuerte çeşidi gibi B tipi çiçek yapısında olduğu halde, Fuerte için tozlayıcı olarak kullanılabilmektedir.
8. Karışık dikimle tozlanmanın sağlanması yanında, kullanılan tozlayıcı baba çeşitler arasında da meyve tutumunu artırıcı yönde etkili olanlar vardır.

Kaynaklar

Alexander D. McE. 1975. Flowering times of avocados in the Murray Valley. J. Austral. Inst. Agric. Sci.41:264-267.

Anonymous, 2022. www. avosource.com/tools/UCAVO Avocado Variety List 

Bekey R. 1986. Pollination of avocado-Some now insights with special reference to the Hass variety. Calif.Avoc. Soc. Yearb.70:91-97.

Bergh B. O. 1968. Cross-Pollination increases avocado set. Calif. Citrograph. 53(3):97-100.

Bergh B. O. 1975. Avocados “Advances in Fruit Breeding”. In: J. Janick and J. N. Moore (eds.), Purdue University Press, West Lafayette, Indiana, 541-567.

Bergh B. O. 1976a. Avocado breeding and selection. In: J. N. Sauls, R. L.Phillips and L.K. Jackson (eds), The Avocado. Proc. 1st. Int. Trop. Fruit Short Course. Univ. Of Florida Coop. Ext. Serv., Gainesville, FL. pp: 24-33.

Bergh B. O. 1976b. Factors affecting avocado fruitfulness. In: J. N. Sauls, R. L.Phillips and L.K. Jackson (eds), The Avocado. Proc. 1st. Int. Trop. Fruit Short Course. Univ. Of Florida Coop. Ext. Serv., Gainesville, FL. Ppp: p:83-88.

Davenport, T. L. 1986. Avocado flowering. Hort. Rew. 8:257-289.

Demirkol A. ve Pekmezci M. 1994. Avokadoda çiçek yapısı ve döllenme biyolojisi. Derim,11(1): 21-37. 

Demirkol, A. ve Pekmezci, M. 1998. Investigations on the fruit setting, fruit growth and development pattern and determining optimalharvest time of four avocado cultivars grown in southern Turkey. XXV. International Horticultural Congress, 2-7 August 1998, Brussels. Abstract PP1/03/A-12

Demirkol, A. ve Pekmezci, M. 1999. Antalya koşullarında yetiştirilen bazı avokado çeşitlerinin çiçeklenme ve meyve tutumlarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Derim, 16(4): 145-167.

Doğrular H. A. 1981. Avokadoda döllenme biyolojisi bakımından çeşitlerin özellikleri. (Seminer). Narenciye Araştırma Enstitüsü, Antalya, (Yayınlanmamış).

Doğrular H. A. Şengüler A. ve Tuncay M. 1985. Avokado Yetiştiriciliği. T.C. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Proje ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Narenciye Araştırma Enstitüsü, Antalya, Yayın No:11. 34 s.

Gazit S. 1976. Pollination and fuit set of avocado. In: J. N. Sauls, R. L.Phillips and L.K. Jackson (eds), The Avocado. Proc. 1st. Int. Trop. Fruit Short Course. Univ. Of Florida Coop. Ext. Serv., Gainesville, FL. pp:88-92

Gazit, S. ve Degani, C. 2002. Reproductive Biology. In: A. W. Whiley, B. Schaffer ve B.N. Wolstenholme (eds.), The Avocado Botany, Production and Uses.CABI Publishing, UK. pp:101-133.

Hopping M. E. 1981. Avocado flowering and fruit set: Influence of temperature. The orchardist of New. Avocado flowering and fruit set: Influence of temperature. The orchardist of New Zeland. November, 1981, pp: 365-373.

Ochse I. J. , Soule M. J., Dijkman M.J. and Wehlburg C. 1966. Tropical and subtropikal agriculture.(2nd Printing). Vol:1. The Macmillan Company, New York, 760 p.

Robbertse P. J. 2001a. Botanical aspects. In: E. A. de Villiers (ed.) The Cultivation of Avocado. Published by the Institute for Tropical and Subtropical Crops, South Africa. pp:13-18.

Robbertse P. J. 2001b. Avocado Pollination. In: E. A. de Villiers (ed.) The Cultivation of Avocado. Published by the Institute for Tropical and Subtropical Crops, South Africa. pp.142-147. 

Ruehle G. D. 1963. The Florida avocado industry. Univ. of Florida Agricultural Experimeny Stations, Gainesville, FL. Bulletin 602.102p.

Scora R. W., Wolstenholme B. N. and Lavi U. 2002. Taxonomy and Botany. In: A. W. Whiley, B. Schaffer ve B.N. Wolstenholme (eds.), The Avocado Botany, Production and Uses.CABI Publishing, UK. pp:15-37.

Sedgley M. 1977. The effect of temperature on floral behavior, pollen tube growth and fruit set in the avocado. J. Hort. Sci.52:135-141. 

Sedgley M. and Alexander D. McE. 1983. Avocado breeding research in Australia. Calif. Avoc. Soc. Yearb. 67:129-135. 

Sedgley M. and M. S. Buttrose 1978. Structure of the stigma and style of the avocado. Austral. J. Bot. 26: 663-682.

Wolstenholme B. N. 2001. Climatic and Soil Requirements. In: E. A. de Villiers (ed.) The Cultivation of Avocado. Published by the Institute for Tropical and Subtropical Crops, South Africa. pp: 19-44.